- Ebe: Chagres National Park, Panama
- Ọnụ ọgụgụ: puku mmadụ iri
- Mpaghara: 4398 sq. kilomita
Ka ọ dị ugbu a, Republic of Panama bụ otu n'ime mba ndị dịpụrụ adịpụ na nke oge a nke Central America. Otu ụzọ n'ụzọ atọ nke ụmụ amaala nke mba ahụ bụ ndị India, omenala na omenala ha na-adọrọ mmasị maka ndị njem nleta si mba ọzọ.
Otú ọ dị, nke a abụghị mgbe niile. Ruo ọtụtụ afọ, ebo ndị a nọ n'okpuru oké mkpagbu site n'aka ndị mmeri Spanish, bụ nke a na-amanye ndị obodo ahụ iji zoo n'ime omimi nke oké ọhịa ahụ. Ọ dabara na, ihe ndị a dị egwu bụ ihe dị n'oge gara aga, taa, anyị ga-agwa gị otu n'ime ndị India ama ama - Embera-Woonaan (Embera-Wounaan).
Omenala nke ebo Amber-Vounaan
Ndị India bi n'ókèala Chagres National Park , nke dị na ọwụwa anyanwụ nke mba ahụ, dị nnọọ kilomita 40 site na isi obodo Panama . Ọnụ ọgụgụ ndị ahụ dị ihe dị ka mmadụ 10,000. Dị ka ọ dị, ndị a amaghị Bekee, mana ha na-asụ naanị asụsụ na ire obodo: ebe ndịda, ugwu ember na vaunana (noanama).
Ndị obodo ahụ nwere ezigbo enyi na ndị enyi na-anabata ndị ọbịa mgbe niile. Ọzọkwa, ndị inyom nke agbụrụ Ambera-Woonaan, ndị njem nleta ekele, na-eyi uwe ha kachasị mma, nke na-ejikarị obere ákwà na-achachi anya n'azụ, na-egbuke egbuke ndị mara mma nke na-ekpuchi igbe. Ekwesiri ighota na ihe di iche iche di iche iche di iche iche di nma nke aja, ma ugbua nke ugbua akuku a rute 3-4 kg.
Maka ndị ọbịa niile, ndị njem na-adịkarị iche iche, ya mere, ọ na-adọrọ mmasị karị, ọdịbendị na omenala ndị Indigenous. Otu n'ime nkà, nke kachasị etinye aka na ụmụ agbọghọ na ụmụ nwanyị, bụ ịkwa nkata. Site n'ụzọ, taa, ọ bụghị naanị ihe ntụrụndụ, kama ọ bụ ụdị azụmahịa, mgbe niile, gịnị nwere ike ịdị mma karịa ihe ncheta nke onwe ya mere? Ihe nkata Ember-Vouunaan nwere ike ịbụ ụdị dị iche iche, nha na agba, ihe a na-ahụ maka imepụta ha na-ahụ na mpaghara ha. Ha bụ osisi eruku chunga ojii, nke a na-esekarị na agba ndị ọzọ iji mepụta ihe osise doro anya. Ma nwoke nke ndi mmadu, ha na-etinye otutu ihe n'osisi ma na-eme ihe oyiyi osisi nkwu.
Nri na ebe obibi
Ọtụtụ ndị njem nleta na-abịa ebe a nanị maka otu ụbọchị, n'ihi ya enweghi ụlọ ọrụ pụrụ iche na ụlọ mbikọta ebe a, dịka, n'ezie, ụlọ oriri na ọṅụṅụ. Ọ bụrụ na ịchọrọ, ịnwere ike ịnọnyere ndị bi n'ógbè gị ndị na-agaghị anabata ndị ala ọzọ, ma ha ga-enyekwa gị nri obi ụtọ.
Ihe ndabere nke ihe oriri nke ndị India nke Amber-Wounaan bụ ngwaahịa ndị dị n'ime ọhịa, ebe ọ bụ na a machibidoro ya itinye aka n'ọrụ ugbo n'ókèala Chagres Park. Maka otu ihe ahụ, ọtụtụ ndị nduzi na-enye ndị njem na-enweghị ahụmahụ ndụmọdụ ka ha bịa dị ka onyinye ọ bụghị chocolate na ihe ọṅụṅụ ndị ọzọ, ya bụ mkpụrụ, nke dị ole na ole ebe a.
Ozi bara uru maka ndị njem nleta
Njem site na Panama City na Chagres National Park, nke akụkụ ya bụ nke India oge ochie nke Embera-Vounaan, ị nwere ike na-aga naanị onwe gị na ụgbọ ala akwụ ụgwọ ma ọ bụ dị ka akụkụ nke otu njem njem.
Iji nweta nhazi ahụ, ị ga-eji ụgbọ mmiri ma ọ bụ ụgbọ mmiri na ụgbọ mmiri na-agafe mmiri mmiri nke Osimiri Chagres maka ihe dịka minit 10. Iji ruo ebe ị ga-aga, ọ dị mkpa ka ị gafere obere mmiri ozuzo.