Ọmụmụ ihe gbasara ahụmahụ bụ ụzọ dị iche iche nke sayensị, nchọpụta nke na-adọrọ mmasị mgbe nile. Ná mmalite nke narị afọ nke 20, a hụrụ ọganihu a na-enwetụbeghị ụdị ya. Ọ mụtara eziokwu ahụ, ma eleghị anya ọbụna ihe nzuzo ndị mmadụ zoro ezo, ọnọdụ ha, kụziiri ha ịghọta ezi ebumnobi ha.
Anyị ejikọtala ndepụta nke ihe ndị a ma ama nke uche, nke nwere ike igosi na mmadụ amaghị ihe niile gbasara onwe ya. Ọhụụ ọhụrụ na-emeghe, ọtụtụ ndị na-aghọta na akara a na-ahụ anya bụ nduhie onwe onye, n'eziokwu, mmadụ enweghị ike ijide onwe ya nakwa dịka ọ maara. Lebakwuo anya na ndepụta ahụ, ikekwe ị ga-achọta ihe ọhụrụ.
1. "Nnyocha ime mkpesa".
Jane Elliot, onye nkụzi na Iowa, welitere esemokwu nke ịkpa ókè na klas ya mgbe e gbusịrị Martin Luther King. Na nke a, ụmụ akwụkwọ nke klas ya na ndụ nkịtị anaghị ekwurịta okwu na obere ndị bi n'ógbè ha. Ihe kachasị mkpa nke nnwale bụ na e kewara klas ahụ dị ka agba nke anya - acha anụnụ anụnụ na agba aja aja. Otu ụbọchị, ọ họọrọ ụmụ akwụkwọ na-acha anụnụ anụnụ, nke abụọ - agba aja aja. Nnwale ahụ gosipụtara na otu "ndị" na-emegbu onwe ha "na-akpa àgwà. E nweghị ụzọ ọ bụla, ọ chọghị igosi onwe gị. Otu ọkacha mmasị n'ọ bụla ọ bụla gosipụtara onwe ya, ọ bụ ezie na ụnyaahụ apụghị ịnagide ule ndị ọrụ ahụ nyere.
2. Egwuregwu piano.
N'okpuru Volkswagen, e mere nchọpụta na-egosi na ọ bụrụ na ị na-eme ihe na-adọrọ mmasị kwa ụbọchị, ndụ agaghị agwụ agwụ. A na-amụ na Stockholm, Sweden. Nzọụkwụ nke metro steepụ gbanwere ghọọ piano. Ebumnuche nke nnwale bụ ịchọpụta ma ọkwa dị egwu dị otú a ga-akwali ịhapụ onye na-agbanye ọkụ. Nsonaazụ gosiri na 66% nke ndị mmadụ họọrọ oke ụda egwú kwa ụbọchị, na-agbanye n'ime minit ole na ole n'ime ụmụaka. Ihe ndị dị otú a nwere ike ime ka ndụ bụrụ ihe na-atọ ụtọ, jupụta na ya, ndị mmadụ na-akawanye mma.
3. "Nyochaa na ụzọ ụgbọ oloko."
N'afọ 2007, na Jenụwarị 12, ndị njem na ndị njem ụgbọ ala nwere ohere ịṅa ntị na violin nke ọma Joshua Joshua. Ọ na-egwuri egwu maka minit 45 n'ịgbanwe otu n'ime arụmọrụ kasị sie ike, na-eme ya na violin aka. N'ime ndị mmadụ na-agafe, naanị mmadụ 6 gere ya ntị, 20 nyere ha ego, ndị ọzọ na-agafe na ya, ndị nne na nna kwetara ụmụaka mgbe ha kwụsịrị ige egwu. Ọ dịghị onye nwere mmasị na ọnọdụ onye violin. Ngwa na ọrụ ya. Mgbe Joshua Bella gwusịrị, enweghị mkpu. Nnwale ahụ gosipụtara na ọ bụghị ebe dị jụụ na mgbe na-adịghị mma ka a na-ahụ. N'otu oge ahụ maka nnọkọ nke violin na nchịkọta egwu egwuregwu ndị a na-ere tupu oge eruo, ọnụahịa ha ruru $ 100.
4. Ọfụma na-egbu egbu.
Nnwale ahụ bụ na a gbara ndị mmadụ ajụjụ n'ime ụlọ nke ji nwayọọ nwayọọ jupụta na anwụrụ ọkụ si n'okpuru ọnụ ụzọ. N'ime minit 2 nke ntuli aka, pasent 75 nke ndị mmadụ kwuru na anwụrụ ọkụ na-abanye n'ime ụlọ ahụ. Mgbe agbakwunyere mmadụ abụọ n'ime ndị na-eme ihe nkiri n'ime ụlọ ahụ na-arụ ọrụ na ajụjụ ahụ, ma na-eme ka a sị na ọ dịghị anwụrụ ọkụ, mmadụ 9 n'ime mmadụ 10 kwadoro ọnọdụ ha, na-ata ahụhụ site na nsogbu. Ebumnuche nke nnyocha ahụ bụ igosi na ọtụtụ ndị na-edozi ọtụtụ, ịmalite ịkpa àgwà dị njọ. Ọ dị mkpa ịbụ onye na-arụsi ọrụ ike.
5. Ọhụụ na-elekọta mmadụ na Karlsberg na ebe ịmepụta ihe.
Essence nke nnwale ahụ: di na nwunye ahụ abanye na nnukwu ọnụ ụlọ ihe nkiri vinema, ebe e nwere oche abụọ efu na etiti. Ndị ọbịa ahụ bụ ndị na-agba ịnyịnya. Ụfọdụ hapụrụ, ma ọ bụrụ na di na nwunye ahụ were ebe kwesịrị ekwesị, ọ nabatara nkwekọrịta dị mma na mmanya biya dịka ego. Nzube nke nnwale ahụ bụ igosi na ndị mmadụ apụghị ikpe ikpe site n'ile anya.
6. Nlereanya nke ọkwọ ụgbọ mmiri.
Ihe kachasị mkpa nke nnwale ahụ bụ igosi otú, n'ihi asọmpi n'etiti ndị dị iche iche, mmekọrịta dị n'etiti ndị so na ya dị njọ. E kewara ụmụaka ụmụ nwoke na afọ iri abụọ na abụọ n'ime ìgwè abụọ ma biri n'ogige dị n'ime oké ọhịa, n'ụzọ zuru oke, n'amaghị banyere ịdị adị nke ndị asọmpi. Otu izu mgbe e mesịrị, a kpọbatara ha, ihe ọjọọ ahụ bukwara ibu n'ihi asọmpi ahụ e kere eke. Otu izu ka e mesịrị, ha na-edozi otu nsogbu dị mkpa - ha na-amịpụta mmiri, nke ndị na-eme ihe ọjọọ na-ebipụ. Ihe kpatara ya, gosiri na ọrụ dị otú ahụ na-ewepụ ihe ọjọọ, na-akwalite mmekọrịta enyi na enyi.
7. Nnwale na sweets.
Ụmụaka dị n'agbata afọ 4 ruo 6 abanye n'otu ọnụ ụlọ ebe ndị ọka sweets nọ na tebụl (marshmallows, pretzels, kuki). A gwara ha na ha nwere ike iri nri, ma ọ bụrụ na ha nwere ike ichere nkeji 15, ha ga-enweta ụgwọ ọrụ. N'ime ụmụ isii 600 naanị ntakịrị akụkụ mgbe ha riri nri site na tebụl ahụ, ndị nke ọzọ ji ndidi chere maka ụgwọ ọrụ ahụ, n'enweghị imetụ ụtọ. Nnwale ahụ gosipụtara na akụkụ a nke ụmụaka mesịrị nwee ihe ịga nke ọma na ndụ karịa ụmụaka ndị na-enweghị ike igbochi onwe ha.
8. Nnwale nke Milgram.
Nnyocha ahụ e mere na 1961 site n'aka ọkà n'akparamàgwà mmadụ bụ Stanley Milgram. Ebumnuche ya bụ igosi na mmadụ ga-agbaso ntụziaka iwu, ọbụlagodi ma ọ bụrụ na ha emerụ ndị ọzọ. Ndị isi na-arụ ọrụ nke ndị nkụzi nwere ike ijikwa oche eletrik nke nwa akwụkwọ ahụ nọ ọdụ. Ọ ghaghị ịza ajụjụ ma ọ bụrụ na ha ezighị ezi, nwee nnyefe. N'ihi ya, ọ pụtara na pasent 65 nke ndị mmadụ na-eme usoro iwu ọkụ, na-achịkwa ugbu a, bụ nke nwere ike ịnapụ onye ndụ. Nrubeisi, nke a na-etolite na nwata, abụghị ihe dị mma. Nnwale ahụ gosipụtara nke a n'ụzọ doro anya.
9. Nnwale na ihe mberede ụgbọ ala.
N'afọ 1974, a gwara ndị na-eso ụzọ ka ha tụlee ụgbọ ala. Ihe mgbaru ọsọ bụ igosi na nkwubi okwu nke ndị mmadụ dị iche na-adabere n'otú esi ajụ ajụjụ. E kewara ndị na-eso ụzọ 2, a jụọ ha otu ihe ahụ, mana ọdịdị na ngwaa dị iche. N'ihi ya, ọ pụtara na nghọta nke onye mba ọzọ dabere n'otú esi jụọ ajụjụ ahụ. Ọ bụghị mgbe niile nkwupụta dị otú ahụ nwere ntụkwasị obi.
10. Echiche nkwenye ụgha.
A jụrụ ụmụ akwụkwọ mahadum ma ọ bụrụ na ha kwetara maka ọkara otu awa iji gaa gburugburu ụlọ akwụkwọ ahụ dịka mgbasa ozi ndụ - ya na nnukwu osisi nwere aha "Jikọọ na Joe." Ndị kwetara na ha kwenyesiri ike na ọtụtụ n'ime ndị ahụ ga-ekwenye. N'otu aka ahụ, ndị jụrụ itinye aka na nnwale ahụ chere. Nnyocha ahụ gosiri n'ụzọ doro anya na mmadụ kwenyere na echiche ya kwekọrọ n'echiche nke ndị ka n'ọnụ ọgụgụ.
11. Nnwale a na-ahụ anya nke Gorilla.
Ndị na-agbarịta ụka na-ele vidio ahụ, ebe mmadụ 3 na-acha ọcha na-acha ọcha na mmadụ 3 na-acha odo odo na-egwu bọl. Ọ dị ha mkpa ile ndị na-egwu uwe elu na-acha ọcha. N'etiti vidio dị na ụlọikpe ahụ pụtara gorilla, na nchịkọta zuru ebe ahụ maka 9 sekọnd. N'ihi ya, ọ bịara pụta na ụfọdụ n'ime ya ahụghị ma ọlị, na-echebara anya na-ele ndị egwuregwu. Nnwale ahụ gosipụtara na ọtụtụ anaghị achọpụta ihe ọ bụla gbasara ha nakwa na ụfọdụ anaghị aghọta na ha na-ebi ndụ dara ụda.
12. Nnyocha "Nnukwu anụ".
A na-ele nnwale a taa dị ka ihe dị ize ndụ ma anaghịzi eduzi ya. N'ime afọ iri atọ, ihe mgbaru ọsọ ya bụ igosi na nchapụta abụghị mkpụrụ ndụ mkpụrụ ndụ, kama ọ bụ otu ihe. E kewara ụmụ mgbei iri abụọ na abụọ na abụọ. Dr. Johnson gbalịrị igosi na ọ bụrụ na ị na-akpọ otu ìgwè dị ka ụmụaka na-eti ụda, mgbe ahụ okwu ha ga-aka njọ. Ìgwè abụọ dị n'ihu. Otu, nke a na-akpọ nkịtị, nyere nkwupụta okwu ma nata nyocha dị mma. Uzo nke abuo jiri nlezianya, jiri nlezianya, duputa akwukwo, n'enweghi ike. Na njedebe, ọbụna ụmụaka ndị na-akpaghị aka na mbụ, nwetara ụdị ọrịa a. Nanị nwa 1 enwebeghị mmebi. Ụmụaka ndị na-agba ụra, na-eme ka ọnọdụ ahụ ka njọ. N'akụkụ nke abụọ, ọ bụ naanị nwa 1 nwere nsogbu na okwu. N'ọdịnihu, nkwupụta achọtara na ụmụaka maka ndụ, nnwale ahụ gosipụtara na ọ dị ize ndụ.
13. Nyochaa mmetụta nke Hawthorne.
Emere ahụmahụ na Hawthorne na 1955. Ọ gbasoro ihe mgbaru ọsọ nke igosi na ọnọdụ ọrụ na-emetụta arụpụtaghị ihe. N'ihi ya, ọ pụtaghị na ọganihu (mma ọkụ, nkwụsịtụ, obere oge ọrụ) adịghị emetụta utịp ikpeazụ. Ndị mmadụ na-arụ ọrụ nke ọma, na-amata na onye nwe ụlọ ọrụ ahụ na-eche banyere ha. Obi dị ha ụtọ na ha dị mkpa, na arụpụta ọrụ na-eto eto.
14. Nlereanya na mmetụta aka ọkụ.
Nzube ya bụ igosi na mbụ echiche ọma banyere mmadụ na-emetụta otú, n'ọdịnihu, a ga-ahụ àgwà ya. Edward Thorndike, bụ onye ọkà mmụta sayensị na onye ọkà n'akparamàgwà mmadụ, gwara ndị isi abụọ ka ha mata onye agha ahụ na ụfọdụ akụkụ anụ ahụ. Ihe mgbaru ọsọ bụ iji gosipụta na onye nwere nyocha nke onye agha n'oge gara aga, na n'ọdịnihu, tupu ya abịa, nyere ya nkọwa ọma nke ndị ọzọ. Ọ bụrụ na ọ bụ ná mmalite ka a na-akatọ ya, ọchịagha ahụ nyere ntụle na-adịghị mma nke onye agha. Nke a gosipụtara na echiche mbụ na-arụ ọrụ dị mkpa maka nkwurịta okwu ọzọ.
15. Ikpe banyere Kitty Genovese.
A gaghị eme atụmatụ igbu mmadụ Kitti dị ka nnwale, ma ọ kpaliri nchọpụta nke ọmụmụ a na-akpọ "Bidentar." Mmetụta nke onye na-ekiri ihe na-egosi, ọ bụrụ na anaghị egbochi mmadụ igbochi ọnọdụ ọnọdụ mberede site na ọnụnọ ya. E gburu Genovese n'ụlọ ya, ndị akaebe ndị na-ele ihe a anaghị anwa anwa nyere ya aka ma ọ bụ kpọọ ndị uweojii. Ihe kpatara ya: ndị na-ekiri ihe na-eme mkpebi na-agaghị egbochi ihe na-eme ma ọ bụrụ na ndị akaebe ọzọ nọ, ebe ọ bụ na ha echeghị na ha nwere ọrụ.
16. Nyochaa na nwa bobo Bobo.
Nnwale ahụ na-egosi na a na-amụba àgwà ụmụ mmadụ site n'enyemaka nke imitations mmadụ, na-edegharị ma ọ bụghị ihe kpatara ya.
Albert Bandura jiri booji bobo iji gosiputa na umuaka na-edeghari omume nke ndi okenye. Ọ kewara ndị nabatara n'ime ìgwè dị iche iche:
- otu nwatakịrị malitere ịmeghachi omume mkparịta ụka megide nwa bebi, na-edegharị ndị okenye;
- nke abụọ na-egwuri egwu na nwa bebi, na-eṅomi onye toro eto;
- na nke ato bu umuaka ndi anaghi ekpughere ndi okenye.
N'ihi nyocha ahụ, ọkà mmụta sayensị chọpụtara na ụmụaka na-ejikarị àgwà omume ike, karịsịa ụmụ nwoke.
17. Nyochaa ihe kwekọrọ na Asch (Ash).
Nnwale nke Ash gosipụtara na ndị mmadụ na-agbalị ime ka ọ bụrụ otu ọnọdụ nke ndị otu. Otu nwoke batara n'ime ụlọ ahụ n'ule ndị ahụ, na-ejide n'aka ya ihe osise nke atọ. Ọ gwara onye ọ bụla ka ọ kwuo nke kachasị dịrị n'ime ya. Ihe ka ọtụtụ ná ndị mmadụ na-aza ajụjụ ezighi ezi. Nye ha, a na-etinye ndị ọhụrụ n'ime ụlọ ahụ, bụ ndị gbalịrị ime ka ọnụ ọgụgụ kasị mma zaa. N'ihi ya, e gosipụtara na na ọnọdụ ndị otu, ndị mmadụ na-emekarị ka ndị ọzọ, n'agbanyeghị ihe àmà nke mkpebi ziri ezi.
18. Ezigbo onye Sameria.
N'ime nnwale ahụ, a gosipụtara na ọnọdụ ọnọdụ nwere mmetụta dị ukwuu n'igosipụta obiọma. Otu ìgwè nke ụmụ akwụkwọ si Princeton seminarị seminarị jupụtara na 1973 ajụjụ gbasara agụmakwụkwọ okpukpe na ọrụ. Mgbe ha gawara ụlọ ọzọ. Ụmụ akwụkwọ nwere ntọala dị iche iche banyere ọsọ ọsọ ma malite ntughari. Na n'okporo ámá, omee ahụ ṅomiri ọnọdụ nke enweghị enyemaka (ọ gbasiri ike, na-egosi ọnọdụ ọjọọ). Dabere na ọsọ nke ndị na-eme njem, ọ dabara na ọtụtụ ụmụ akwụkwọ nyeere mmadụ aka. 10% nke mmadụ na-agba ọsọ gaa n'ụlọ ọzọ, nyeere ya aka; ndị na-aga ngwa ngwa zaraghachi nsogbu ya na ọkwa ka ukwuu. 63% nke ndị sonyere aka. Ngwa ngwa aghọwo ihe onwe ya, nke gbochie ezigbo ọrụ.
19. Igwefoto Franz.
Franz na 1961 gosipụtara na a mụọla mmadụ na-enwe mmasị ilebara ihu ndị mmadụ anya. E debere nwa ahụ, e guzobere otu ụlọ n'elu ya, ebe e nwere foto abụọ - ihu mmadụ na anya ehi. Franz lere anya n'elu, ma kwubie na ụmụ ọgbọ na-enyocha ihu mmadụ. A kọwara eziokwu a n'ụzọ dị otú a - ihu mmadụ na-ebu ozi dị mkpa maka ndụ nwatakịrị ahụ.
20. Nnwale nke atọ nke nnwale.
Ron Johnson, bụ onye nkụzi akụkọ ihe mere eme n'otu ụlọ akwụkwọ sekọndrị dị na California, gosiri ihe mere ndị Germany ji jiri nwayọọ gbaa ọchịchị Nazi. Ọ nọrọ ọtụtụ ụbọchị na klaasị ya na-eme omume ndị kwesiri ibikọ ọnụ na ịdọ aka ná ntị. Usoro ahụ malitere ịba ụba, ọnụ ọgụgụ ndị ụtụ ahụ mụbara, ọ kpọkọtara ụmụ akwụkwọ ahụ na nnọkọ ọnụ ma kwuo na a ga-agwa ha banyere onye nlekota onye nlekọta n'ọdịnihu na televishọn. Mgbe ụmụ akwụkwọ ahụ bịarutere - ọhụụ na-enweghị isi zutere ha, onye nkụzi ahụ kwukwara banyere otú Nazi Germany si arụ ọrụ na ihe nzuzo nzuzo ya.
21. Nlekọta mmadụ.
Ule Facebook 2012 ghọrọ onye isi. Ndị okike nke netwọk mmekọrịta anaghị agwa ndị ọrụ ha banyere ya. N'ime izu 1, nlebara anya nke ndị ọrụ lekwasị anya na akụkọ ọjọọ ma ọ bụ nke ọma. N'ihi ya, e kpugheere ya na ọnọdụ gbanyere ndị ọrụ na netwọk mmekọrịta, na-emetụta ndụ ha n'ezie. Ihe ọmụmụ nke ọmụmụ a bụ arụmụka, ma onye ọ bụla maara mmetụta mmetụta netwọk ndị a taa nwere n'ahụ ndị mmadụ.
22. Nyocha na imebi nne.
N'afọ ndị 1950 na 1960, Harry Harlow duziri ọmụmụ ihe, na-agbalị ịchọta njikọ dị n'etiti nne na ịhụnanya na ahụike nke nwa ahụ. Ndị so na nchọpụta ahụ bụ macaques. Ozugbo amuchara nwa, a na-etinye ụmụaka ndị ahụ na - atụgharị - ngwaọrụ pụrụ iche nke nwere ike inye ụmụaka ahụ nri. Ejiri eriri na-ekpuchi nke mbụ ahụ, nke abụọ nwere ákwà dị nro. N'ihi ya, e kpughere na ụmụaka na-eru maka ebe dị nro. N'oge nsogbu, ha nakweere ya, na-achọta nkasi obi. Ndị dị otú ahụ na-etolite na-enwe mmetụta mmetụta uche n'ebe ndị nọ n'ọkwá. Ụmụaka ndị na-eto eto na-esote na mgbanaka na-enweghị mmetụta nke mmetụta uche, nkwekọ ahụ adịghị adabara ha. Ha na-ada ụra, gbara ọsọ n'ala.
23. Nyochaa dissonance akpọrọ obi.
Psychologist Leon Festinger na 1959 chịkọtara otu ọhụụ, na-akpọ ha òkù ịrụ ọrụ na-agwụ ike, ịrụ ọrụ siri ike - ọ dị mkpa ka ịgbanye mkpọ n'elu osisi maka otu awa. N'ihi ya, otu ugwo nke otu a kwụrụ $ 1, nke abụọ bụ $ 20. Emere nke a iji hụ na mgbe ị hapụsịrị ụlọ, ihe ndị ọzọ dị na ya kwuru na ọrụ ahụ na-adọrọ mmasị. Ndị nabatara $ 1 kwuru na ha na-atụ anya na ọrụ ahụ ga-adị mma. Ndị natara $ 20 kwuru na ọrụ ahụ anaghị adọrọ mmasị. Nchikota - onye neme onwe ya ka o gha ugha, adigh eduhie, o kwere na ya.
24. Ahụhụ nke ụlọ mkpọrọ Stanford.
Ọ bụ prọfesọ nkà mmụta uche Philip Zimbardo rụrụ na nyocha nke Stanford n'afọ 1971. Onye prọfesọ ahụ kwupụtara na otu akụkụ dị ịrịba ama nke ndị nche na ndị mkpọrọ nọ na-akpasu mmadụ iwe n'ụlọ mkpọrọ. E kewara ụmụ akwụkwọ abụọ ahụ - ndị mkpọrọ, ndị nche. Ná mmalite nke nnwale ahụ, ndị mkpọrọ abanyere "ụlọ mkpọrọ" n'enweghị ihe ndị ha nwere, gba ọtọ. Ha nwetara ụdị pụrụ iche, ihe ndina. Ndị nche ahụ malitere igosi iwe megide ndị mkpọrọ ruo awa ole na ole mgbe mmalite ahụ gasịrị. Otu izu ka e mesịrị, ụfọdụ malitere igosi ndị mkpọrọ obi ọmịiko. Ụmụ akwụkwọ na-arụ ọrụ nke "ndị mkpọrọ" gbajiri omume na n'ụzọ anụ ahụ. Nnwale ahụ gosipụtara na mmadụ na-azụlite ọrụ a na-achịkwa, ụkpụrụ omume nke ọha mmadụ. Ruo mmalite nke nnwale ahụ, ọ dịghị nke ọ bụla n'ime ndị "nchekwa", egosipụtaghị ọchịchọ obi ọjọọ.
25. Ahụmahụ "Echefuola na Ụlọ Ahịa".
Otu nwa akwukwo Gene Koan na nwa akwukwo banyere onwe ya, Elizabeth Loftus, gosiputara na uzuzu nke nchikota oru, dabere n'eziokwu na enwere ike icheta ihe ncheta ugha site na ntule ndi ozo. O weere nwa akwụkwọ ahụ dị ka ihe nlere na ezinụlọ ya, chetara ụgha site n'oge ọ bụ nwatakịrị banyere otú ha si tụfuo na ụlọ ahịa. Akụkọ ndị dị iche. Ka oge na-aga, onye na-eme ihe ọjọọ gwara nwanne ya nwoke akụkọ ụgha, nwanne ya nwoke mekwara ka ọ kọwaa ya na akụkọ ahụ dum. N'ikpeazụ, ya onwe ya apụghị ịghọta ebe ebe nchekwa ụgha, na ebe ọ dị ugbu a. Ka oge na-aga, ọ na-esiri mmadụ ike ịmata ọdịiche dị iche iche n'echeghị echiche nke ezi ndị mmadụ.
26. Ule na enweghị enyemaka.
Martin Seligman mere na 1965 ọtụtụ usoro ọmụmụ banyere mmegide siri ike. N'ime nnwale ya, ndị nkịta abuana: mgbe ụda ahụ kwụsịrị, kama iri nri ha nwetara obere ọkụ eletrik. N'otu oge ahụ, ha nọgidere na-enweghị nchegharị na nkedo. Ka oge na-aga, e debere nkịta na pen nke nwere ngere. Ụfọdụ kwuru na mgbe a kpọchara ha, ha ga-ebuli n'elu ya, mana nke a emeghị. Nkịta ndị na-agafeghị ule ahụ, mgbe a kpọchara ha na iji gbaa ha ọkụ ọkụ, gbapụ ozugbo. Nke a gosipụtara na ahụmahụ na-ezighị ezi n'oge gara aga na-eme ka mmadụ bụrụ onye na-enweghị enyemaka, ọ dịghị anwa ịpụ n'ọnọdụ ahụ.
27. Obere nyocha nke Albert.
Taa, a na-ele nnwale ahụ anya na-enweghị ihe ịga nke ọma, na-enweghị atụ. John Watson na Rosalie Reiner nọ na Johns Hopkins University na 1920. A na-etinye nwa ọhụrụ dị otu afọ Albert na mposi dị n'etiti ime ụlọ ahụ ma tinye nwa oke ọcha. Mgbe nke ahụ gasịrị, enwere ụda olu dị ụda na obere obere oge, nke nwa ahụ meghachiri na-akwa ákwá. Mgbe nke ahụ gasịrị, ọ bụ nanị oke ka e gosipụtara ya, o weere ya dị ka ihe na-akpata iwe, jikọtara ụda. N'ọdịnihu, mmeghachi omume dị otú ahụ bụ maka obere obere egwuri egwu dị ọcha. Ihe niile nke yiri ya, malitere ịkpasu mkpu. A naghị eme nnyocha ahụ taa n'ihi eziokwu ahụ na ọ naghị akwado iwu ahụ, nwere ọtụtụ oge enweghị ncheta.
28. Ahụmahụ nke nkịta Pavlov.
Pavlov duziri ọtụtụ nyocha, mgbe ọ chọpụtara na ụfọdụ ihe na-adịghị emetụta mmegharị ahụ nwere ike ime ka ọ pụta ìhè. Nke a guzosiri ike mgbe ọ kwụsịrị mgbịrịgba wee nye nri nkịta. Mgbe obere oge, nanị ụda olu a kpasuru nnu. Nke a gosipụtara na mmadụ na-amụta ijikọta ihe mkpali a na-eme ka ọ bụrụ ihe mgbagwoju anya.